(Tuần từ 29/04 – 03/05/2021)

Thực hiện: Nguyễn Nhật Minh, Lê Đức Tâm, Trần Phạm Bình Minh, Lưu Việt Hà

Biên tập: Nguyễn Trịnh Đôn

Nguồn tư liệu: Nhóm South China Sea News

Tải Bản PDF ở

———-

Trong Bản Tin Biển Đông Số 61 có những nội dung sau:

I- CHUYỂN ĐỘNG ASEAN VÀ CÁC ĐỐI TÁC

II- CHUYỂN ĐỘNG ẤN ĐỘ DƯƠNG – THÁI BÌNH DƯƠNG

III- TRUNG QUỐC – MỸ

IV- TRUNG QUỐC – ÚC

V- THAM VỌNG TOÀN CẦU CỦA TRUNG QUỐC VỪA MỚI ĐƯỢC LÀM RÕ RÀNG HƠN MỘT CHÚT

VI- CHUYỂN ĐỘNG TRUNG QUỐC

VII- PHÂN TÍCH/BÌNH LUẬN

VIII- BÁO CÁO CHÍNH SÁCH/NGHIÊN CỨU KHOA HỌC/SÁCH

———-

Mời xem Bản Tin Biển Đông Số 60 để nắm được những diễn biến trong tuần trước ngày 29/4/2021: https://dskbd.org/2021/04/30/ban-tin-bien-dong-so-60/

I- CHUYỂN ĐỘNG ASEAN VÀ CÁC ĐỐI TÁC

Cục Nghề cá và Nguồn lợi thủy sản Philippines kêu gọi ngư dân tiếp tục hoạt động ở Biển Đông

“Chúng ta nên ở đó. Khu vực đó là ngư trường truyền thống của chúng ta. Chúng ta nên ở đó để tiếp tục nhận được các nguồn lợi từ biển”, ông Eduardo Gongona, Cục trưởng Cục Nghề cá và Nguồn lợi thủy sản Philippines (BFAR) cho biết trong một cuộc phỏng vấn với kênh tin tức ABS-CBN. Ông cũng nhấn mạnh rằng ngư dân Philippines không nên sợ hãi khi đến biển Tây Philippines (Biển Đông) nơi mà BFAR và Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines đã tăng cường tuần tra.

Ngày 28/4, Lực lượng Đặc nhiệm Quốc gia về Biển Tây Philippines cho biết rằng có ít nhất 5 tàu hải cảnh của Trung Quốc vẫn ở trong lãnh hải nước này.

Trong khi đó, các thượng nghị sĩ cho biết Philippines phải duy trì lập trường vững chắc của mình trước sự xâm nhập của Trung Quốc vào vùng biển của Philippines bất chấp việc Trung Quốc thỉnh thoảng tỏ ra thân thiện.

Trong khi đó, một nhóm ngư dân ở Pamalakaya cho biết chính Trung Quốc đang nợ Philippines một “món nợ lớn” chứ không phải ngược lại. “Chúng tôi không mắc nợ Trung Quốc, họ nợ chúng tôi hàng nghìn tỷ USD do sự tàn phá lớn của san hô và tài nguyên biển ở Biển Tây Philippines. Tổng thống Philippines đã sai lầm khi sử dụng chủ quyền lãnh thổ để mặc cả mua vắc xin và các khoản vay, đầu tư kinh tế của Trung Quốc.”

Xem thêm:

One News ngày 30/4/2021: BFAR Urges Fishermen: Swarm WPS

Tổng thống Duterte: Philippines biết ơn vaccine Trung Quốc, nhưng không dừng tuần tra trên biển

Trong một cuộc họp nội các ngày 28/4/2021, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nói: “Trung Quốc là bạn tốt. Chúng ta mắc nợ họ đối với vaccine… Chúng ta không muốn xảy ra vấn đề với họ, đặc biệt là chiến tranh”.

Tuy vậy, ông cũng khẳng định sẽ không dừng tuần tra trên biển.

Trong cuộc họp, ông cũng đặt dấu hỏi đối với quyết tâm của Mỹ trong việc bảo vệ Philippines.

“Trong nhiều trường hợp, người Mỹ chỉ nói suông. Đây là thời điểm để họ cho thế giới thấy rằng họ ở bên cạnh chúng ta, qua việc cử các tàu có khả năng vượt trội. Sao họ không làm vậy?”, ông nói.

Xem thêm:

RFA ngày 29/4/2021: Duterte: Philippines Grateful for Beijing’s Vaccines, But Won’t Stop Sea Patrols

Inquirer ngày 30/4/2021: Duterte: We owe debt of gratitude to China

Tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines sau khi Trung Quốc yêu cầu Philippines dừng tuần tra Biển Đông

Trong một tuyên bố được đăng tải bởi Rappler trên Twitter, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Lorenzana cho biết Tổng thống Duterte đã đưa ra những mệnh lệnh “cứng rắn và thẳng thắn”: “bảo vệ những gì thuộc về chúng tôi một cách hợp pháp mà không gây chiến và duy trì hòa bình trên các vùng biển”. Philippines có mối quan hệ lâu dài và nhiều mặt, duy trì hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác nhau có lợi cho nhân dân hai bên. Philippines có thể thân ái và hợp tác với các quốc gia khác nhưng không được làm tổn hại đến chủ quyền và quyền chủ quyền của Philippines.

Bởi vậy mặc dù Trung Quốc có năng lực quân sự tiên tiến hơn, điều này không ngăn cản Philippines bảo vệ lợi ích quốc gia và phẩm giá người dân với tất cả những gì họ có.

Vì những lý do đó, hoạt động tuần tra của Lực lượng bảo vệ bờ biển và Cục Nghề cá và Nguồn lợi Thủy sản của Philippines ở Biển Tây Philippines và Nhóm đảo Kalayaan (mà Philippines yêu sách ở quần đảo Trường Sa) sẽ tiếp tục. Chính phủ sẽ không dao động trong lập trường của mình. 

Những phát triển mới nhất cho thấy rõ ràng rằng cần có sự hợp tác của tất cả các bên liên quan. Họ có thể coi đây là cơ hội để nâng cao các giá trị và nguyên tắc mà tất cả các bên cùng khẳng định và tuyên bố tôn trọng – bao gồm giải quyết hòa bình các tranh chấp – với tư cách là đối tác và là bên ký kết UNCLOS và tất cả các văn kiện quốc tế có liên quan.

Xem thêm:

Toàn văn tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines ngày 2/5/2021.

Bộ Ngoại giao Philippines yêu cầu Trung Quốc rút tàu hải cảnh khỏi bãi cạn Scarborough

Ngày 3/5/2021, Bộ Ngoại giao Philippines đã đưa ra tuyên bố “về sự hiện diện bất hợp pháp của hải cảnh Trung Quốc ở bãi cạn Scarborough, và các hành động ngang ngược chống lại Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines.”

Bản tuyên bố tố cáo và phản đối các hành động bám đuổi, ngăn chặn, có những di chuyển nguy hiểm của hải cảnh Trung Quốc đối với Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines “đang thực hiện các cuộc tuần tra hợp pháp và diễn tập” ở khu vực lân cận Bãi cạn Scarborough hôm 24–25/4/2021.

Philippines khẳng định chủ quyền của mình đối với Bãi cạn Scarborough, nhóm đảo Kalayaan Island mà Philippines yêu sách ở quần đảo Trường Sa, sự hiện diện của các tàu hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc ở những khu vực này là bất hợp pháp và yêu cầu Trung Quốc phải rút tàu khỏi khu vực.

Xem thêm:

Bộ Ngoại giao Philippines ngày 3/5/2021: Statement: On the Illegal Presence of the Chinese Coast Guard in Bajo de Masinloc, and their Belligerent Actions Against the Philippine Coast Guard

II- CHUYỂN ĐỘNG ẤN ĐỘ DƯƠNG – THÁI BÌNH DƯƠNG

Úc – Ấn Độ – Nhật Bản chính thức triển khai Sáng kiến Tự chủ Chuỗi cung ứng

Bộ trưởng Thương mại, Du lịch và Đầu tư của Úc Dan Tehan, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ Piyush Goyal và Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Kajiyama Hiroshi đã chính thức triển khai Sáng kiến Tự chủ Chuỗi Cung ứng (Supply Chain Resilience Initiative – SCRI), mà báo chí mô tả là một sáng kiến nhằm chống lại sự thống trị của Trung Quốc đối với thương mại quốc tế.

SCRI tìm cách tăng cường khả năng tự chủ của các chuỗi cung ứng trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và phát triển các nguồn cung ứng đáng tin cậy và thu hút đầu tư.

Phản ứng với sáng kiến này, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên hôm thứ Tư ngày 28/4/2021 nói rằng việc chuyển đổi chuỗi công nghiệp là vi phạm luật kinh tế và phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xem thêm:

The Print ngày 28/4/2021: Hope nations ‘respect market rules’: China on India, Australia, Japan supply chain initiative

Tổng thống Mỹ Biden nói về quan hệ Mỹ – Trung

Trong bài diễn văn trước Quốc hội Hoa Kỳ đánh dấu 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống, ông Joe Biden nói rằng nước Mỹ sẽ chống lại các hành vi thương mại không công bằng làm giảm giá trị của người lao động Mỹ và các ngành công nghiệp của Mỹ. Mỹ sẽ không lùi bước trước cam kết của mình đối với nhân quyền và Mỹ sẽ duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương để ngăn ngừa xung đột.

Xem thêm:

ABC News ngày 29/4/2021: Full transcript: President Joe Biden delivers speech to joint session of Congress

Bộ trưởng Quốc phòng Austin kêu gọi ‘tầm nhìn mới’ cho quốc phòng Mỹ

Trong bài phát biểu quan trọng đầu tiên với tư cách là người đứng đầu Lầu Năm Góc, ông Lloyd Austin hôm thứ Sáu ngày 30/4/2021 đã kêu gọi phát triển một “tầm nhìn mới” cho nền quốc phòng Mỹ khi đối mặt với các mối đe dọa không gian và mạng đang nổi lên và nguy cơ phải chống lại các cuộc chiến tranh lớn hơn.

Phản ánh lời hứa của Tổng thống Joe Biden là đặt ngoại giao lên hàng đầu trong việc giải quyết các vấn đề về chính sách đối ngoại, Austin nói rằng quân đội nên cung cấp đòn bẩy mà các nhà ngoại giao có thể sử dụng để ngăn chặn xung đột.

Austin không đề cập cụ thể khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhưng cho biết Mỹ phải phát triển một tầm nhìn mới về quốc phòng nhằm tận dụng lợi thế lớn hơn của các công nghệ mới, bao gồm điện toán lượng tử, trí tuệ nhân tạo và điện toán biên liên quan đến việc xử lý, chia sẻ dữ liệu ngay trong khi dữ liệu được thu thập.

Austin cho biết phòng thủ của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục dựa vào việc duy trì năng lực răn đe, điều mà ông mô tả là “khắc phục một sự thật cơ bản trong tâm trí kẻ thù tiềm tàng của chúng ta: Chi phí và rủi ro xâm lược không phù hợp với bất kỳ lợi ích nào có thể hình dung được.”

Xem thêm:

Defense News ngày 3/5/2021: Defense Secretary Austin calls for ‘new vision’ for American defense

Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh ngoại giao trong đối phó với Trung Quốc

Cùng ngày 30/4/2021, trong một bài phát biểu tại Diễn đàn Quốc phòng Aspen, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Kathleen Hicks cho biết rằng xung đột đối với Trung Quốc không phải là điều mong muốn và cũng không phải không thể tránh khỏi.

“Không có nghi ngờ gì nữa, Trung Quốc là một thách thức thực sự và lâu dài,” bà nói thêm rằng sự ủng hộ của Quốc hội Hoa Kỳ là cần thiết để đảm bảo rằng Bộ Quốc phòng có thể ngăn chặn sự hung hăng của Trung Quốc.

Tuy nhiên, Hicks nói rằng các kênh ngoại giao mở với Trung Quốc là rất quan trọng, và quân đội Mỹ “đóng vai trò hỗ trợ cho các mục tiêu ngoại giao, kinh tế và các mục tiêu khác.”

Xem thêm:

Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 30/4/2021: Deputy Defense Secretary Says Conflict With China Is Not Inevitable

UPI ngày 30/4/2021: Deputy Defense Secretary Kathleen Hicks stresses diplomacy in dealing with China

Đô đốc John C. Aquilino nhận quyền chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

Đô đốc John C. Aquilino nhận quyền chỉ huy Bộ chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ từ Đô đốc Philip S. Davidson trong một buổi lễ ngày 30/4/2021 tại Căn cứ chung Trân Châu Cảng-Hickam, Hawaii.

Trong bài diễn văn nhậm chức, Đô đốc John Aquilino cho rằng trật tự quốc tế dựa trên quy tắc là nền tảng để khu vực thịnh vượng và phát triển, đồng thời nhấn mạnh môi trường Mỹ và đồng minh tạo ra trong nhiều thập kỷ “đang bị thách thức”. Ông đưa ra cam kết tăng cường quan hệ với các đồng minh và đối tác trên toàn cầu, đưa ra sự răn đe cần thiết để ngăn chặn xung đột giữa các cường quốc.

Trước đó, ông Aquilino từng nhận định khả năng Trung Quốc tấn công Đài Loan sớm hơn nhiều người nghĩ và Bắc Kinh coi việc giành quyền kiểm soát Đài Bắc là “ưu tiên số 1” hiện nay. 

Ông cho rằng các lực lượng Washington được triển khai đến Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đang bị Trung Quốc “vượt mặt”. Tuy nhiên, ông không ủng hộ ý tưởng tăng cường số lượng tàu sân bay, tin rằng Hải quân Mỹ hiện đã có tất cả các tàu sân bay mà lực lượng này cần, “trừ khi mối đe dọa mới xuất hiện”.

Xem thêm:

Air Force Magazine ngày 30/4/2021: Aquilino Assumes Command of US Indo-Pacific Command

Báo Quốc tế ngày 1/5/2021: Đô đốc Mỹ hứa ngăn xung đột cường quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói về mối đe dọa Trung Quốc

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn CBS News được đăng tải ngày 2/5/2021, ông Blinken nói rằng Trung Quốc là quốc gia duy nhất trên thế giới có năng lực quân sự, kinh tế, ngoại giao để phá hoại hoặc thách thức trật tự dựa trên luật lệ mà Mỹ quyết tâm bảo vệ. Tuy nhiên ông khẳng định mục đích của Mỹ không phải là kiềm chế, kìm hãm Trung Quốc. Mục đích của Mỹ là duy trì trật tự dựa trên luật lệ đang bị thách thức bởi Trung Quốc. 

Ông Blinken thừa nhận rằng Trung Quốc đã trở nên hung hăng hơn cả ở trong nước và nước ngoài, với mục tiêu là sẽ trở thành quốc gia thống trị trên thế giới. 

Khi được hỏi liệu Mỹ có đang hướng tới một cuộc đối đầu quân sự nào đó với Trung Quốc không, ông Blinken nói rằng “điều đó thực sự đi ngược lại lợi ích của cả Trung Quốc và Hoa Kỳ.”

Xem thêm:

CBS News ngày 2/5/2021: Secretary of State Antony Blinken on the threat posed by China

Giám đốc tình báo Anh cảnh báo Trung Quốc có thể thống trị công nghệ thế giới

Phương Tây phải khẩn trương hành động để đảm bảo Trung Quốc không chi phối các công nghệ mới nổi quan trọng và giành quyền kiểm soát “hệ điều hành toàn cầu” Jeremy Fleming, giám đốc Tổng bộ thông tin chính phủ (GCHQ), cơ quan tình báo và an ninh của Anh, cho biết hôm 23/4/2021.

Xem thêm:

Reuters ngày 26/4/2021: China could rule world’s technology, UK cyber spy chief says

Đài Loan biên chế tàu tuần duyên lớn nhất nhằm chống lại chiến lược vùng xám của Trung Quốc

Ngày 29/4 vừa qua, Đài Loan đã đưa tàu vào vận hành tuần duyên Gia Nghĩa (Chiayi) sản xuất trong nước trị giá 100,52 triệu USD thuộc Lực lượng bảo vệ bờ biển vốn do dân sự điều hành và hoạt động như một nhánh của hải quân Đài Loan. Sau khi biên chế, tàu Gia Nghĩa sẽ được điều động đến vùng biển phía Tây của Đài Loan, nơi đối diện với Trung Quốc cũng như các đảo do Đài Loan kiểm soát trên Biển Đông.

Gia Nghĩa 4.000 tấn là tàu lớn nhất của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Đài Loan. Tàu có ba vòi rồng với áp suất cao có thể được sử dụng khi chạm trán với các tàu cá và tàu hút cát của Trung Quốc hoạt động trái phép trong vùng biển Đài Loan. Ngoài ra, Gia Nghĩa cũng được trang bị nhiều hệ thống phóng tên lửa và súng máy.

Xem thêm:

Reuters/CNN ngày 30/4/2021: Taiwan’s new coast guard flagship to counter China’s ‘gray zone’ threat

Các nhà lập pháp EU: Cần huỷ bỏ thoả thuận đầu tư với Trung Quốc vì các lệnh trừng phạt của Bắc Kinh

Tại một cuộc tranh luận ở Nghị viện châu Âu hôm thứ Tư ngày 28/4/2021, hơn 30 nghị sĩ đã bày tỏ thái độ phẫn nộ về các biện pháp trừng phạt mà Bắc Kinh áp đặt vào tháng trước nhắm vào một loạt các quan chức dân cử, đại sứ, học giả và các tổ chức tư vấn; và cảnh báo các quan chức Uỷ ban châu Âu, những người mà họ cho rằng đã hy sinh nhân quyền để ưu tiên quan hệ thương mại với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

“Nếu chúng ta muốn chứng tỏ một lần và mãi mãi rằng EU không chỉ là một siêu thị mà còn có các nguyên tắc … chúng ta phải đưa ra một số hành động hữu hình, và điều đó có nghĩa là chúng ta cần từ chối thỏa thuận đầu tư,” Emmanuel Maurel, một nghị sĩ cánh tả của Pháp nói. 

Xem thêm:

South China Morning Post ngày 29/4/2021: EU lawmakers vow to kill China investment deal over Beijing’s sanctions.

Nhật Bản tăng cường phòng vệ quần đảo Nansei gần Đài Loan 

Tờ The Japan Times cho biết Nhật Bản đang tiến hành các động thái tăng cường khả năng bảo vệ các đảo Tây Nam Nansei gần Đài Loan, trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng áp lực quân sự đối với Đài Loan.

Trong hội nghị thượng đỉnh ngày 16/4/2021 tại Washington, Thủ tướng Suga Yoshihide và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã nhấn mạnh “tầm quan trọng của hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan.”

Ngày hôm sau, Bộ trưởng Quốc phòng Kishi Nobuo đã đến thăm một trại của Lực lượng Phòng vệ Mặt đất trên Yonaguni, hòn đảo cực tây của Nhật Bản và một phần của quần đảo Nansei.

“Khi tôi đến Yonaguni, tôi có thể thấy Đài Loan ở rất gần, ngay trên bờ đối diện”, Kishi nói với các phóng viên. Hòn đảo này chỉ cách Đài Loan 110 km. “Hòa bình và ổn định của Đài Loan gắn liền với hòa bình và thịnh vượng của khu vực và cộng đồng quốc tế.”

Tuy nhiên tờ The Japan Times không cho biết những động thái cụ thể Nhật Bản đang tiến hành là gì.

Để chống lại mối đe dọa từ Bắc Kinh, quân đội Mỹ đang xem xét triển khai các tên lửa tầm trung trong khu vực.

Xem thêm:

The Japan Times ngày 2/5/2021: Japan bolsters defense of Nansei islands as China puts pressure on Taiwan. Một bản PDF được lưu trữ ở đây.

Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản và Hoa Kỳ hội đàm vào thứ Hai tại London

Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Motegi Toshimitsu sẽ có cuộc hội đàm với người đồng cấp Mỹ Antony Blinken vào thứ Hai tại London, The Mainchini dẫn nguồn từ Bộ Ngoại giao cho biết, với các vấn đề liên quan đến Trung Quốc, Triều Tiên và Myanmar dự kiến sẽ được nhấn mạnh trong chương trình nghị sự.

Cuộc hội đàm sẽ diễn ra trước thềm cuộc họp ba ngày của các ngoại trưởng từ nhóm G7. 

Các quan chức Nhật Bản cho biết, trên cơ sở cuộc gặp đầu tiên giữa Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide và Tổng thống Mỹ Joe Biden vào tháng 4, hai người đứng đầu chính sách đối ngoại sẽ thảo luận về các khía cạnh thực tế về cách tốt nhất để củng cố liên minh song phương.

Xem thêm:

The Mainichi ngày 2/5/2021: Japan, US foreign policy chiefs to hold talks on Monday in London

Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 3/5/2021: Secretary Blinken’s Meeting with Japanese Foreign Minister Motegi

Gián điệp Trung Quốc nhắm vào Lực lượng Quốc phòng ở châu Âu để mua bí mật an ninh

Các điệp viên Trung Quốc được cho là đứng sau cung cấp số tiền lớn cho các cựu thành viên Lực lượng Quốc phòng để đổi lấy thông tin mật về các vấn đề an ninh của Ireland và châu Âu. Trong số những người bị nhắm mục tiêu có Michael Murphy, cựu phó giám đốc bộ phận tình báo quân sự của Lực lượng Quốc phòng, và Declan Power, một cựu quân nhân và hiện là cố vấn an ninh làm việc cho Liên hiệp châu Âu. Cả hai sự tiếp cận này, xảy ra trong ba năm qua, đã được báo cáo cho chính quyền.

Murphy nói rằng ông và một đối tác kinh doanh đã được một công dân Trung Quốc liên hệ trực tuyến và được cung cấp 100.000 euro để tổ chức một cuộc điều tra về một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại châu Âu có hoạt động chống lại Trung Quốc.

Xem thêm:

The Times ngày 2/5/2021: Chinese spies tried to buy Defence Forces security secrets. Một bản PDF được lưu trữ ở đây.

III- TRUNG QUỐC – MỸ

Giám đốc điều hành Boeing thúc đẩy Biden ‘đối thoại hiệu quả’ với Trung Quốc

Giám đốc điều hành Boeing David Calhoun cho biết ông sẽ vận động chính quyền Biden theo đuổi mối quan hệ thương mại tốt hơn với Trung Quốc.

Ông cho biết Trung Quốc đại diện cho 25% tăng trưởng toàn cầu trong ngành của ông trong thập kỷ tới, và thị trường Trung Quốc không chỉ có tầm quan trọng đối với Boeing trong thời gian ngắn hạn, mà các đơn đặt hàng trong tương lai sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sản xuất trong tương lai.

Xem thêm:

Fox Business ngày 28/4/2021: Boeing CEO to push Biden for ‘productive dialogue’ with China

Morgan Stanley chuẩn bị nắm quyền kiểm soát nhiều hơn đối với hai công ty liên doanh ở Trung Quốc

Các nguồn tin am hiểu về vấn đề này cho biết gã khổng lồ dịch vụ tài chính của Mỹ Morgan Stanley có vẻ sẽ kiểm soát gần như hoàn toàn hai liên doanh ở Trung Quốc đại lục sau khi một đối tác Trung Quốc thông báo cổ phần đã được bán, các nguồn thạo tin cho biết. Đó là các liên doanh Morgan Stanley Huaxin Securities Co. Ltd., và Morgan Stanley Huaxin Fund Management Co. Ltd.

Morgan Stanley là một trong nhiều tổ chức tài chính nước ngoài đang tìm cách nắm quyền kiểm soát các liên doanh tại Trung Quốc của họ hoặc thành lập các công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn hoặc sở hữu đa số để khai thác lĩnh vực dịch vụ tài chính đang bùng nổ của đất nước sau khi chính phủ Trung Quốc loại bỏ giới hạn sở hữu vào năm 2020 như một phần của chính sách mở cửa thị trường. Cho đến nay, Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc đã chấp thuận cho tám công ty nước ngoài thành lập công ty chứng khoán do nước ngoài kiểm soát hoặc nắm cổ phần kiểm soát trong các liên doanh chứng khoán hiện có.

Xem thêm:

Caixin Global ngày 29/4/2021: Morgan Stanley Set to Take Greater Control Over Two China Joint Ventures. Một bản PDF được lưu trữ ở đây.

Trung Quốc kêu gọi Mỹ kiềm chế lực lượng tiền tuyến ở các vùng biển gần

Bộ Quốc phòng Trung Quốc hôm thứ Năm ngày 30/4/2021 đã kêu gọi Hoa Kỳ “kiềm chế nghiêm ngặt các lực lượng tiền tuyến, tuân thủ các quy định bao gồm Quy tắc ứng xử về an toàn hàng không và hàng hải (Rules of Behaviour for Safety of Air and Maritime Encounters), Quy định quốc tế về ngăn ngừa va chạm trên biển (International Regulations for Preventing Collisions at Sea), và ngăn chặn các sự cố nguy hiểm tương tự tái diễn.”

Kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức vào tháng Giêng, hoạt động của tàu chiến Mỹ ở các vùng biển xung quanh Trung Quốc đã tăng 20%, trong khi hoạt động của máy bay do thám Mỹ đã tăng 40% so với năm ngoái, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm nói trong một cuộc họp báo vào thứ Năm.

Khi được yêu cầu phản hồi, Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ đã chuyển Reuters đến Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ từ chối trả lời.

Một quan chức Hải quân Mỹ nói với Newsweek rằng các “cuộc chạm trán” của họ là hợp pháp và không ảnh hưởng đến các hoạt động khác. Ông cho biết, “Hải quân Mỹ duy trì sự hiện diện bền bỉ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong nhiều năm và thường xuyên tương tác với các tàu/ máy bay nước ngoài”. “Tất cả các hoạt động tương tác với lực lượng của chúng tôi đều phù hợp với luật pháp quốc tế và không ảnh hưởng đến bất kỳ hoạt động nào đang diễn ra.”

Xem thêm:

AP ngày 29/4/2021: China says US increasing military activity directed at it

Reuters ngày 30/4/2021: China urges U.S. to restrain frontline forces in nearby seas

Newsweek ngày 30/4/2021: China Condemns ‘Vile’ US Warship for Disrupting Navy Exercise

IV- TRUNG QUỐC – ÚC

Trung Quốc yêu cầu Úc từ bỏ “tâm lý Chiến tranh Lạnh”

Trung Quốc yêu cầu Úc từ bỏ ‘tâm lý Chiến tranh Lạnh’ trong khi chỉ trích các chính trị gia Australia vì đã đưa ra những nhận xét “kích động đối đầu” sau nhiều tuần cảnh báo xung đột ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

Trong cuộc họp báo hôm thứ Tư ngày 28/4/2021, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã gọi các chính trị gia Australia là “những kẻ gây rối thực sự” và tuyên bố việc Australia thổi phồng mối đe dọa từ Trung Quốc là “phi đạo đức” và “không phù hợp với thực tế.” Ông cũng nói rằng Úc từ lâu đã được hưởng lợi từ mối quan hệ với Trung Quốc. “Úc sẽ chỉ tự làm tổn thương chính mình.” 

Một số tổn thương đó đã xảy ra do Trung Quốc đã giáng đòn mạnh vào một số ngành công nghiệp của Úc với các lệnh cấm thương mại và thuế quan nặng. Hiện các nhà sản xuất rượu của Úc lao đao vì giá trị xuất khẩu của họ sang Trung Quốc giảm 96%. Và giờ đây, Triệu Lập Kiên đã tiếp tục cáo buộc “một số nhà chính trị Úc” mang tâm lý Chiến tranh Lạnh. 

Đại sứ Trung Quốc tại Úc Cheng Jingye cũng cảnh báo sinh viên và khách du lịch Trung Quốc sẽ đặt câu hỏi liệu có nên quay trở lại Úc sau đại dịch coronavirus hay không, sau khi Chính phủ liên bang Úc quyết định huỷ bỏ thoả thuận Vành đai và Con đường giữa Trung Quốc và bang Victoria. 

Xem thêm:

ABC News ngày 28/4/2021: China tells Australia to abandon its ‘Cold War mentality’ while criticising our politicians

The Sydney Morning Herald ngày 29/4/2021: China-Australia trade spat forces wine exports to fall 96 per cent

Bộ Quốc phòng Úc xem xét quyền sở hữu của Trung Quốc đối với Cảng Darwin

Chính phủ của Thủ tướng Scott Morrison đã yêu cầu Bộ Quốc phòng xem xét lại hợp đồng thuê cảng Darwin trong 99 năm của Lãnh thổ phía Bắc cho công ty Landbridge thuộc sở hữu của Trung Quốc. Ông Morrison nói rằng nếu có bất kỳ lời khuyên nào từ Bộ Quốc phòng hoặc các cơ quan tình báo cho rằng hợp đồng này chứa đựng những rủi ro an ninh quốc gia thì chính phủ sẽ hành động.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Úc đã từng ước tính từ hai năm trước rằng chính phủ liên bang sẽ phải đền bù 30 triệu đô la cho phía công ty Trung Quốc nếu hợp đồng bị huỷ.

Bộ trưởng Quốc phòng Peter Dutton cũng tuyên bố sẽ lên tiếng cởi mở hơn về các hành động gây hấn của Trung Quốc, và rằng người dân Úc đều ở bên chính phủ hàng ngày và hiểu các mối đe dọa do Bắc Kinh gây ra. Ông cảnh báo rằng trên thực tế, nước Úc đã bị tấn công trong thế giới mạng

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với The Sydney Morning Herald và The Age, ông Dutton cho biết Lực lượng Phòng vệ Úc đã chuẩn bị sẵn sàng cho hành động, đồng thời cho rằng nước này cần phải coi bảo vệ vùng biển của mình ở phía bắc và phía tây là ưu tiên.

Xem thêm:

The Sydney Morning Herald ngày 2/5/2021: Port of Darwin’s Chinese ownership under review by Department of Defence

The Sydney Morning Herald ngày 3/5/2021: Peter Dutton takes aim at China; says Australians are with Morrison government

The Sydney Morning Herald ngày 3/5/2021: Taxpayers could be on the hook for millions if Chinese owner forced to sell Port of Darwin

The Wall Street Journal: Những chiêu tống tiền kinh tế của Trung Quốc bị phản tác dụng

Trung Quốc ngày càng sử dụng lộ liễu sức mạnh kinh tế của mình như một vũ khí chính trị, nhưng điều này lại thường gây ra những phản ứng dữ dội. Ví dụ mới nhất là Australia. Tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Úc Marise Payne đã thực hiện quyền lực mới để huỷ bỏ hai thoả thuận đầu tư giữa bang Victoria và chính phủ Úc. Đây là hai thoả thuận liên quan đến hợp tác giữa Bắc Kinh và bang Victoria về cơ sở hạ tầng, công nghệ sinh học, sản xuất và công nghệ tiên tiến, thuộc một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc nhằm sử dụng tiền và quyền lực mềm để mở rộng ảnh hưởng toàn cầu.

Bài viết chỉ rõ, Bắc Kinh sẽ phải lãnh hậu quả với những chiêu bắt nạt của mình, đặc biệt là ở các nền dân chủ mà chính phủ phải trả lời công luận, không giống với Đảng Cộng sản cầm quyền của Trung Quốc. Thế giới tốt đẹp hơn khi dòng vốn đầu tư không có sự can thiệp chính trị, và hành vi kinh tế săn mồi của Trung Quốc đang đưa ra một thách thức đặc biệt. Úc đang cho Trung Quốc thấy rằng hành động cưỡng bức kinh tế của Trung Quốc sẽ phải trả giá.

Trên trang Australian Foreign Affairs, Greg Earl cũng cho biết rằng trong quá khứ, chính phủ liên bang Úc đã cởi mở hơn trong hợp tác cơ sở hạ tầng với Trung Quốc. Các quan chức liên bang vẫn tiếp tục thảo luận về BRI với Trung Quốc sau khi Victoria ký các bản ghi nhớ về BRI vào năm 2018 và chính quyền Lãnh thổ phương Bắc đã cho một công ty Trung Quốc thuê Cảng Darwin vào năm 2015.

Bởi vậy quyết định huỷ bỏ các thỏa thuận vốn chưa từng được đưa vào sử dụng cho thấy tác động của yếu tố chính trị trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong quan hệ Úc-Trung. 

Xem thêm:

The Wall Street Journal ngày 25/4/2021: China’s Economic Blackmail Backfires

Australian Foreign Affairs ngày 28/4/2021: Victoria’s China deals

V- THAM VỌNG TOÀN CẦU CỦA TRUNG QUỐC VỪA MỚI ĐƯỢC LÀM RÕ RÀNG HƠN MỘT CHÚT

Một bài viết của Rachel Cheung trên trang World Politics Review nêu bật thông điệp chính của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại diễn đàn Bác Ngao (Boao) thường niên vừa mới diễn ra ngày 20/4/2021, cũng như những phân tích xung quanh thông điệp này. Vì đây là một tài liệu có bản quyền nghiêm ngặt, chúng tôi không thể chia sẻ bản toàn văn tiếng Anh rộng rãi, nên dưới đây là bản dịch bài viết. Bản gốc tiếng Anh sẽ chỉ được chia sẻ cho các nhà tài trợ và những ai thực sự có nhu cầu.

Theo tác giả, trong bài phát biểu quan trọng tại Diễn đàn, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra một trong những tuyên bố rõ ràng nhất cho đến nay về tham vọng của Trung Quốc trên toàn cầu, bác bỏ quyền bá chủ, cho dù đối với Trung Quốc hay bất kỳ cường quốc nào khác, và kêu gọi một trật tự quốc tế trong mà Trung Quốc được tham vấn trên cơ sở bình đẳng. “Chúng ta không được để các quy tắc do một hoặc một số quốc gia đặt ra bị áp đặt lên các quốc gia khác, hoặc cho phép chủ nghĩa đơn phương do một số quốc gia theo đuổi dẫn dắt thế giới,” ông Tập nói, ám chỉ Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây.

Được mệnh danh là “Davos của Châu Á”, sự kiện kéo dài 4 ngày trên đảo Hải Nam đã bị hủy bỏ vào năm ngoái do đại dịch COVID-19. Một phiên bản phần lớn là trực tuyến đã được tổ chức vào tuần trước để báo hiệu cho các nhà đầu tư nước ngoài rằng Trung Quốc một lần nữa mở cửa kinh doanh.

Nhưng ông Tập cũng sử dụng diễn đàn, diễn ra trên sân của ông vài ngày trước hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về khí hậu do Tổng thống Mỹ Joe Biden chủ trì, như một cơ hội để gửi một thông điệp của riêng mình. “Điều chúng ta cần trong thế giới ngày nay là công lý chứ không phải bá quyền,” ông nói với một khán giả bao gồm các chức sắc nước ngoài như Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Tổng thống Indonesia Joko Widodo, cũng như các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ, bao gồm Tim Cook của Apple và Elon Musk của Tesla.

“Trong quan hệ giữa các nhà nước, các nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng và tin cậy lẫn nhau phải được đặt lên hàng đầu. Tỏ ra là ông chủ hoặc can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác sẽ không nhận được bất kỳ sự ủng hộ nào,” ông Tập nhấn mạnh. Mặc dù nhà lãnh đạo Trung Quốc ngừng nhắc tên Hoa Kỳ, nhưng nhận xét của ông được nhiều người hiểu là chỉ trích Washington và khiển trách sự thống trị của Hoa Kỳ, trong bối cảnh sự cạnh tranh ngày càng tăng – và căng thẳng – giữa hai nước.

“Tập Cận Bình của Trung Quốc nói rõ rằng không một quốc gia nào có thể là ông chủ của các vấn đề thế giới,” là tiêu đề của một bài xã luận của South China Morning Post, nhấn mạnh sự phản đối của Bắc Kinh đối với những gì họ coi là can thiệp toàn cầu vào công việc nội bộ của họ về các vấn đề như đàn áp của người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác ở Tân Cương, và sự tan rã của bất đồng chính kiến ​​và dân chủ ở Hồng Kông.

Viết trên The Conversation, Tony Walker, một nghiên cứu sinh tại Đại học La Trobe của Úc, lưu ý rằng tầm nhìn của ông Tập về quản trị toàn cầu phản ánh bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu đang phát triển — và vai trò đang thay đổi của Trung Quốc trong đó. Walker viết: “Đây là cách viết tắt để nói rằng vì sức nặng ngày càng tăng về kinh tế và quân sự, Trung Quốc hy vọng sẽ được đối xử công bằng.” Như để nhấn mạnh sức mạnh hải quân ngày càng mở rộng của mình, Trung Quốc đã tiết lộ ba tàu chiến mới, trong đó có một tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân được cho là có khả năng tấn công hạt nhân, nhân kỷ niệm 72 năm ngày thành lập Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Tuy nhiên, ông Tập đã hứa rằng, về phần mình, Trung Quốc sẽ không bao giờ theo đuổi bá quyền hoặc “phạm vi ảnh hưởng”, hoặc tham gia vào một cuộc chạy đua vũ trang, bất kể nước này trở nên hùng mạnh đến mức nào. Ông cũng nhắm vào những nỗ lực của Washington nhằm chống lại vị trí thống trị của Trung Quốc trong các chuỗi cung ứng chủ chốt, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao, nơi Mỹ đã cấm bán chất bán dẫn sử dụng công nghệ của Mỹ cho các công ty Trung Quốc. “Những nỗ lực để “dựng lên các bức tường” hoặc “tách rời” đi ngược lại quy luật kinh tế và các nguyên tắc thị trường. Họ sẽ làm tổn hại đến lợi ích của người khác mà không mang lại lợi ích cho bản thân,” ông nói. Cảnh báo được đưa ra khi ngày càng nhiều quốc gia – gần đây nhất là Romania – đang xem xét loại trừ gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei khỏi mạng 5G của họ do lo ngại về an ninh quốc gia.

Bất chấp lời đe dọa của ông Tập, những nỗ lực tách khỏi Trung Quốc – và chống lại tham vọng của nước này – chỉ càng diễn ra nhanh hơn. Australia đã hủy bỏ hai thỏa thuận trong khuôn khổ Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường khổng lồ của Trung Quốc vào thứ Năm ngày 29/4/2021, cho rằng chúng “không phù hợp với chính sách đối ngoại của Australia”, theo tuyên bố của Ngoại trưởng Marise Payne. Động thái này đã gây ra phản ứng dữ dội từ Bắc Kinh. Trung Quốc thề sẽ trả đũa. Trong khi đó, Mỹ thực sự đang coi trọng Trung Quốc, như ông Tập đã thúc giục, nhưng chủ yếu như một đối thủ và mối đe dọa tiềm tàng. Tuần trước, các nhà lập pháp Mỹ đã tiết lộ các chi tiết của dự thảo Đạo luật Cạnh tranh Chiến lược năm 2021, đã được thông qua bởi một ủy ban Thượng viện với sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng. Một phần của sự đồng thuận thu thập được ở Washington rằng cạnh tranh chiến lược với Bắc Kinh hiện là thách thức toàn cầu lớn nhất của Mỹ, dự luật sẽ cung cấp tài trợ cho các chương trình an ninh và quân sự để giúp đỡ trong nỗ lực đó, cũng như hỗ trợ tài chính cho các công ty Mỹ đang tìm cách rời khỏi Trung Quốc.

Tất nhiên, hầu hết các nhà quan sát đều thấy rõ cái trớ trêu trong bài phát biểu của ông Tập – liên quan đến các giá trị tự do và kêu gọi cam kết thực hiện công lý, dân chủ và tự do – do Trung Quốc vi phạm nhân quyền nghiêm trọng. Điều tương tự cũng có thể nói về việc ông Tập lên án các quốc gia muốn chỉ huy những nước khác xung quanh trong khi bản thân Trung Quốc sử dụng biện pháp cưỡng bức kinh tế để trừng phạt các chính phủ đã chỉ trích những hành vi lạm dụng đó hoặc qua mặt Bắc Kinh. “Những người theo chủ nghĩa hiện thực nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta không nên đặt quá nhiều cổ phiếu vào những gì các quốc gia nói, đặc biệt là các cường quốc – hành động của họ mới là quan trọng,” Nick Bisley của Viện Lowy viết. Ngay cả khi Trung Quốc bác bỏ quyền của các quốc gia khác lên tiếng phản đối các cuộc đàn áp của họ ở Hồng Kông và Tân Cương, thì chính hành động của họ cũng đã nói lên rất nhiều điều.

Xem thêm:

World Politics Review ngày 28/4/2021: China’s Global Ambitions Just Got a Little Bit Clearer [Bản PDF] 

Bloomberg ngày 19/4/2021: China’s High-Profile Boao Forum Returns With Investment in Focus

China Daily ngày 20/4/2021: Full Text: Keynote speech by Chinese President Xi Jinping at the opening ceremony of the Boao Forum for Asia Annual Conference 2021

Reuters ngày 21/4/2021: China’s Xi calls for fairer world order as rivalry with U.S. deepens

South China Morning Post ngày 20/4/2021: Xi Jinping rebukes nations who ‘arrogantly instruct others and interfere’

The Conversation ngày 21/4/2021: Xi Jinping sends message to US on China’s rising power in Boao address

VI- CHUYỂN ĐỘNG TRUNG QUỐC

Nhóm Harvest Capital tài trợ cho quân – dân dung hợp của Trung Quốc

Ngay từ những ngày đầu được thành lập, nhóm Phong Niên Tư Bản (丰年资本/Harvest Capital) của Triệu Phong (Zhao Feng) đã đầu tư vào ngành công nghiệp quân sự của Trung Quốc, phù hợp với việc Chủ tịch Tập Cận Bình thúc đẩy phát triển các công nghệ lưỡng dụng.

Công ty cổ phần tư nhân Harvest Capital đã củng cố vị thế của mình như một trong những công ty hỗ trợ hàng đầu cho ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, khi một trong những công ty mà họ đầu tư, Công ty thiết bị công nghiệp chính xác Bác Á (博亚精工/Boya Precision Industrial Equipments), được niêm yết trên thị trường chứng khoán vào ngày 15/4/2021. Harvest Capital, cổ đông lớn thứ hai tại Bác Á sau người sáng lập Lý Văn Hy (Li Wenxi), quản lý một quỹ khoảng 150 triệu USD dành riêng cho lĩnh vực này.

Harvest Capital ra mắt quỹ quân sự vào năm 2015, khi Chủ tịch Tập Cận Bình bắt đầu thúc đẩy quân – dân dung hợp (MCF), một nỗ lực nhằm nâng cao vai trò của khu vực tư nhân trong việc phát triển công nghệ cho Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Giám đốc của Harvest Capital, Triệu Phong, người đồng sáng lập công ty vào năm 2014, đã nhắm ngay từ đầu để bắt kịp các cơ hội do việc mở cửa thị trường quốc phòng cho các công ty tư nhân.

Triệu Phong, tốt nghiệp Đại học Giao thông Thượng Hải (SJTU), chuyên nghiên cứu quốc phòng, và là đối tác cũ của công ty đầu tư Cửu Đỉnh (九鼎投资/JD Capital) ở Bắc Kinh, đã thành lập Harvest Capital với một số chuyên gia tài chính có kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư quân sự. Trong số những người này có Thường Bân (Chang Bin), Phó chủ tịch JD Capital và là người đã giúp công ty thâm nhập vào thị trường quốc phòng, và Phan Đằng (Pan Teng), phó chủ tịch tại công ty đầu tư Đạt Thần (达晨创投投资/Fortune Venture Capital) và là người giám sát các khoản đầu tư quân sự.

Harvest Capital có cổ phần trong các nhà sản xuất như công ty công nghệ Xương Lực (昌力科技/Changli Technology) và Công ty kỹ thuật chính xác Phi Ốc (飞沃科技/Finework Precision Components), và năm ngoái, công ty này đã trở thành một trong những nhà đầu tư tư nhân đầu tiên vào Cơ sở dữ liệu Đạt Mông (数据库股份/Dameng Database), một công ty con của Tập đoàn thông tin điện tử Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước có chức năng sản xuất kinh doanh dân sự lẫn quốc phòng . Dameng làm việc trong lĩnh vực hàng không vũ trụ và an ninh quốc gia và cũng có hợp đồng ở Indonesia và Thái Lan. Harvest cũng đã đầu tư vào công ty dịch vụ điện tử Tây Trắc (西测电子/Xice Electronic Technology), chuyên kiểm tra thiết bị trong lĩnh vực hàng không và năng lượng, và vào Thiết bị hàng không Dục Sâm (昱琛航空设备/Yuchen Aviation Equipment), một nhà cung cấp cho quân đội Trung Quốc.

Trong một dấu hiệu khác về sự liên kết của mình với Bắc Kinh, Harvest cũng đã tổ chức một hội nghị để quảng bá MCF vào năm 2018 với một số công ty mà họ đã đầu tư vào.

Tài liệu có tính bản quyền nghiêm ngặt nên bản gốc tiếng Anh chỉ có thể được chia sẻ cho các nhà tài trợ và những ai thực sự có nhu cầu. Vui lòng gửi yêu cầu về Email: sukybiendong@gmail.com.

Luật an toàn giao thông hàng hải mới sửa đổi của Trung Quốc bị lo ngại mở rộng vùng xám của các cuộc xung đột tiềm tàng

Hôm thứ Năm 29/4/2021, Trung Quốc đã thông qua Luật An toàn Giao thông Hàng hải mới được sửa đổi. Luật sẽ có hiệu lực vào ngày 1/9/2021.

Theo Điều 53 và Điều 54, tàu thuyền nước ngoài phải báo cáo với nhà chức trách hàng hải nếu tàu lặn, chạy bằng năng lượng hạt nhân, chở vật liệu phóng xạ hoặc chất độc hoặc có thể gây nguy hiểm cho an toàn hàng hải theo bất kỳ cách nào khác. Điều 92 quy định rằng nếu một tàu nước ngoài có thể đe dọa sự an toàn của nội thủy và lãnh hải của Trung Quốc, thì các nhà chức trách hàng hải có quyền ra lệnh cho tàu đó rời đi. Nếu một tàu nước ngoài vi phạm luật và quy định của Trung Quốc về an toàn giao thông hàng hải hoặc ngăn ngừa ô nhiễm, cơ quan hàng hải có thể thực hiện “quyền truy đuổi nóng”. “Quyền truy đuổi nóng” là quyền của quốc gia ven biển đuổi tàu nước ngoài đến vùng biển khơi, bắt giữ những người trên tàu và đưa tàu về cảng của mình để họ có thể bị xét xử.

Ngoài ra, trong luật hàng hải sửa đổi, Trung Quốc đã thay đổi từ ngữ từ cụm từ “vùng nước ven biển” thành “vùng nước có quyền tài phán”.

Tô Tử Vân (Su Tzu-yun), nhà phân tích an ninh cấp cao của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh của Đài Loan, cho rằng cả Luật An toàn Giao thông Hàng hải và Luật Hải cảnh, một đạo luật mới được thông qua vào tháng Giêng, đều là công cụ của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) yêu sách và bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia của mình. ĐCSTQ đang sử dụng luật pháp để mở rộng vùng xám của xung đột, và đã làm dấy lên lo ngại rằng điều này có thể trở thành họng pháo cho các cuộc xung đột trên biển.

Ông Tô nói rằng “vùng nước có quyền tài phán” của chính phủ Trung Quốc đề cập đến “vùng nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa và các vùng biển khác thuộc quyền tài phán của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa,” rộng hơn định nghĩa “vùng nước ven biển”. Tuy nhiên, ĐCSTQ đã xây dựng nhiều đảo nhân tạo ở Biển Đông và tuyên bố rằng 12 hải lý bao quanh mỗi đảo đều là lãnh hải, điều này tạo cho ĐCSTQ có cớ để thực thi luật pháp khi các quốc gia khác chỉ đơn giản là thực hiện các nhiệm vụ tự do hàng hải.

Xem thêm:

The Japan Times ngày 29/4/2021: China boosts power of maritime authorities, fanning tensions

Central News Agency ngày 30/4/2021: 中國修海上交通安全法學者：擴大灰色衝突地帶| 兩岸

Nikkei Asia ngày 30/4/2021: China’s new maritime law fines ships that violate its waters

Tàu sân bay thứ hai của Trung Quốc thực hiện cuộc diễn tập đầu tiên ở Biển Đông

Hôm Chủ nhật ngày 2/5/2021, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết nhóm tàu sân bay Sơn Đông đã thực hiện cuộc tập trận đầu tiên trong năm 2021. Cuộc tập trận diễn ra ở Biển Đông.

Đại tá Cao Tú Thành (Gao Xiucheng), phát ngôn viên của hải quân Trung Quốc, cho biết các cuộc tập trận là “hợp pháp và có thể nâng cao năng lực của Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển quốc gia.” Cao nói thêm rằng chúng cũng có thể giúp bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực.

Cao cho biết ông hy vọng thế giới bên ngoài sẽ nhìn nhận cuộc tập trận này một cách khách quan và hợp lý. Ông nói: “Trong tương lai, hải quân Trung Quốc sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc tập trận tương tự.”

Trước đó, trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Năm tuần trước, Đại tá Ngô Khiêm (Wu Qian), người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh gần đây đã tiến hành các cuộc tập trận và huấn luyện định kỳ ở vùng biển xung quanh Đài Loan và các vùng biển liên quan ở Biển Đông.

Theo Bộ Tham mưu Bộ Quốc phòng Nhật Bản, tàu Liêu Ninh đã rời khu vực này khi nó quay trở lại Biển Hoa Đông vào ngày 26/4/2021 qua eo biển Miyako.

Global Times dẫn lời một “chuyên gia ẩn danh” bình luận rằng có hai tàu sân bay đồng nghĩa với việc Hải quân Trung Quốc có thể triển khai loại tàu chiến cỡ lớn này thường xuyên hơn.

Xem thêm:

South China Morning Post ngày 2/5/2021: Shandong aircraft carrier group concludes South China Sea Exercise

Global Times ngày 2/5/2021: China’s 2nd aircraft carrier group holds 1st drill in 2021 in S.China Sea, ‘training for combat preparedness’

VII- PHÂN TÍCH/BÌNH LUẬN

Jonathan Odom: Chiến thuật vùng xám của Trung Quốc

Trong webinar với chủ đề “Pháp quyền và các hoạt động vùng xám ở biển Hoa Đông và Biển Đông”, được Diễn đàn Thái Bình Dương tổ chức, Giáo sư luật quốc tế Jonathan Odom từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Âu George C. Marshall phân tích chiến thuật vùng xám của Trung Quốc. Trung tâm Marshall là cơ quan hợp tác nghiên cứu chung giữa Mỹ và Đức.

Ông cho rằng “Chiến lược của Trung Quốc đang được thực hiện với cách tiếp cận dựa trên sức mạnh thay vì cách tiếp cận dựa trên luật lệ.”

Xem thêm:

VnExpress International ngày 29/4/2021: Might’s right: China uses military muscle to override legal shortcomings

Richard Javad Heydarian: Tác động của vấn đề bãi Ba Đầu tới di sản của Duterte

Tác giả cho rằng chính sách “nhu mì và khiêm tốn” của Tổng thống Rodrigo Duterte trước Trung Quốc không đem lại kết quả. Vụ việc ở đá Ba Đầu đã hỗ trợ các nỗ lực của giới chức quốc phòng Philippines nhằm tăng cường quan hệ với Mỹ, cũng như khiến người kế nhiệm không thể chiều theo lợi ích của Trung Quốc nhiều như ông, khi tổng thống tương lai của Philippines sẽ phải chịu áp lực giữ khoảng cách với chính sách thất bại với Trung Quốc của ông Duterte.

Xem thêm:

Straits Times ngày 29/4/2021: Whitsun Reef’s impact on Duterte’s legacy. Một bản PDF được lưu ở đây

Jonathan Stromseth nói về cạnh tranh nước lớn ở Đông Nam Á

Trong cuộc phỏng vấn với The Diplomat, tác giả cuốn sách “Rivalry and Response: Assessing Great Power Dynamics in Southeast Asia” (Ganh đua và đáp trả: đánh giá chuyển động siêu cường ở Đông Nam Á) đã đề cập nhiều vấn đề liên quan đến quan hệ Mỹ – Trung Quốc – ASEAN.

Tác giả cho rằng, phản ứng của các nước Đông Nam Á đối với sự trỗi dậy của Trung Quốc và cạnh tranh nước lớn là khác nhau, nhưng các nước này đều muốn có quan hệ mang tính xây dựng với cả Mỹ và Trung Quốc. Do đó, để cạnh tranh có hiệu quả với Trung Quốc ở khu vực, Mỹ cần phản ứng khi Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, cũng như quan hệ với các nước ASEAN dựa trên các chương trình nghị sự kinh tế – chính trị tích cực, thay vì chỉ coi tiếp cận với các nước này chỉ như công cụ để cạnh tranh với Trung Quốc.

Tác giả cũng cho rằng Mỹ cần quan tâm nhiều hơn đến kinh tế, thay vì quá tập trung vào quốc phòng và an ninh như hiện nay. Mỹ cũng nên làm sâu sắc thêm quan hệ với các đối tác đang nổi lên như Việt Nam.

Tác giả cũng cho rằng dù ASEAN đang nghi ngờ Bộ Tứ có thể thách thức vai trò trung tâm của ASEAN và gây mất ổn định, quan điểm này có thể thay đổi nếu Bộ Tứ đầu tư nhiều hơn và kinh tế và cơ sở hạ tầng.

Xem thêm:

The Diplomat ngày 27/4/2021: Jonathan Stromseth on Southeast Asia’s Great Power Dynamics

Phan Xuân Dũng: Giải quyết tranh chấp ở biển Bắc Natuna giữa Việt Nam và Indonesia

Trong bài viết trên East Asia Forum, tác giả chỉ ra sự chồng lấn trong yêu sách về vùng đặc quyền kinh tế là một trong những vấn đề đối với quan hệ giữa Việt Nam và Indonesia. Dù hai bên có quyết tâm chính trị, vẫn còn nhiều trở ngại đối với việc giải quyết vấn đề này, bao gồm sự khác biệt trong quan điểm pháp lý, khi Việt Nam muốn một đường biên giới chung cho vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, trong khi Indonesia muốn áp dụng phương pháp đường trung tuyến.

Theo tác giả, hai nước nên ký hiệp định về đánh bắt cá, bao gồm thiết lập vùng đánh cá chung ở vùng chồng lấn; tổ chức các chiến dịch nâng cao nhận thức của ngư dân Việt Nam; cũng như đẩy mạnh hợp tác cảnh sát biển.

Xem thêm:

East Asia Forum ngày 30/4/2021: Managing the Vietnam–Indonesia North Natuna Sea dispute

John Lee: Chúng ta không được rơi vào vũ khí định hướng nhận thức đầy tính ma thuật của Bắc Kinh

Vào năm 2014, Chủ tịch Tập Cận Bình đã giới thiệu lại với các đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc khái niệm về một vũ khí ma thuật của Mao Trạch Đông có thể được sử dụng để đạt được sự trẻ hóa vĩ đại của đất nước và đạt được “Giấc mơ Trung Hoa” của ông. Đó là các chiến thuật hợp tác của mạng lưới Mặt trận Thống nhất của ĐCSTQ để thu hút bạn bè, ảnh hưởng đến các chính phủ và loại bỏ bất đồng chính kiến ​​ở Trung Quốc và ở các quốc gia khác.

Trong bài viết trên The Australian, TS. John Lee từ Trung tâm Nghiên cứu Mỹ của Úc chỉ ra rằng trong những năm gần đây, ĐCSTQ đã phát triển một loại vũ khí ma thuật khác bổ sung cho việc tích lũy sức mạnh vật chất của nó. Đây là thành công mà Bắc Kinh đang có trong việc dựng lên những câu chuyện lớn (grand narratives) về Trung Quốc tại Úc và khu vực.

Điều tinh vi là vũ khí ma thuật này đưa chúng ta đến chỗ chấp nhận các chính sách của Trung Quốc một cách dễ dàng ngay cả khi chúng đi ngược lại lợi ích quốc gia của chúng ta.  

Vũ khí ma thuật này được củng cố bởi cách kể chuyện hướng tới năm thông điệp cơ bản: Sự thống trị của Trung Quốc là quy luật lịch sử và là tất yếu; các mục tiêu của ĐCSTQ là vĩnh viễn và không thay đổi; một Trung Quốc do ĐCSTQ lãnh đạo về cơ bản là không thể lay chuyển; đảng sẵn sàng trả bất kỳ giá nào để đạt được các mục tiêu cốt lõi của mình; và Mỹ là một đồng minh ngày càng yếu và không đáng tin cậy.

Nếu chúng ta chấp nhận những đề xuất này, động lực để các quốc gia trong khu vực kháng cự hoặc chống lại ngay cả những chính sách cưỡng chế nhất sẽ giảm đi đáng kể ngay cả khi chúng ta hoàn toàn không đồng ý với hành vi của Trung Quốc.

Trung Quốc đã sử dụng thành công vũ khí này ở Biển Đông, nơi mà Mỹ thường bị coi là kẻ khiêu khích khi họ tiến hành các hoạt động tự do hải hành dù với mục đích nhằm tái khẳng định các nguyên tắc và quyền của luật pháp quốc tế và thách thức việc quân sự hoá bất hợp pháp của Trung Quốc.

Điều này sẽ khiến gia tăng động cơ cho Bắc Kinh sử dụng vũ lực. Bởi vậy, nhà phân tích kêu gọi các nước theo đuổi các chiến lược nhằm thuyết phục Bắc Kinh phải tính toán lại và thay đổi quỹ đạo hiện tại. 

Tác giả kết luận rằng điều đúng đắn phải làm là xử lý một cách hợp lý với thực tế như nó vốn có, không phải như ĐCSTQ muốn phần còn lại của thế giới tin.

Xem thêm:

The Australian ngày 27/4/2021: We must not fall for Beijing’s magical narrative. Một bản PDF được lưu trữ ở đây.

VIII- BÁO CÁO CHÍNH SÁCH/NGHIÊN CỨU KHOA HỌC/SÁCH

Chi tiêu quân sự Trung Quốc tăng năm thứ 26 liên tiếp

Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm mới công bố báo cáo về xu hướng chi tiêu quân sự thế giới năm 2020. Báo cáo cho biết bất chấp đại dịch COVID-19, tổng chi tiêu quân sự toàn cầu đã tăng 2,6% so với năm 2019, với 81 tỷ USD. Năm quốc gia chi tiêu nhiều nhất trong năm 2020 và chiếm tới 62% chi tiêu quân sự toàn cầu là Hoa Kỳ ở vị trí dẫn đầu, kế tiếp là Trung Quốc, và 3 quốc gia còn lại là Ấn Độ, Nga và Vương quốc Anh. Chi tiêu quân sự của Trung Quốc đã tăng 26 năm liên tiếp. 

Tải toàn văn báo cáo ở đây.

Alexander Vuving: Sự phát triển trong chính sách đối ngoại Việt Nam trong thời kỳ Đổi Mới

Trong chương 17 của cuốn sách sắp xuất bản Vietnam: Navigating a Rapidly Changing Economy, Society, and Political Order (Borje Ljunggren and Dwight H. Perkins, eds., Cambridge, MA: Harvard University Press, 2022) (tạm dịch “Việt Nam: lèo lái một trật tự kinh tế, xã hội, và chính trị đang thay đổi nhanh chóng”), tác giả cho rằng kể từ năm 1986 đến nay, chính sách đối ngoại Việt Nam đã trải qua 4 lần thay đổi lớn.

Năm 1986, do tác động của khủng hoảng và cải tổ ở khối XHCN, cũng như sự nổi lên của những người theo xu hướng hiện đại hóa trong nước, Việt Nam chuyển sang mô hình “Nhà nước tân Stalinist đang cải cách”. Thời kỳ này đánh dấu sự nổi lên của cách nhìn mới về tình hình thế giới, mà đại diện là những nhà cải cách như Nguyễn Cơ Thạch, Võ Văn Kiệt… Chính sách đối ngoại của Việt Nam của thời kỳ này được thể hiện qua Nghị quyết 13 của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1988.

Năm 1989, các chính quyền cộng sản ở Đông Âu sụp đổ. Ở trong nước, những người chống phương Tây chiếm ưu thế, trong khi những người “trục lợi” (cụm từ mà Vuving chỉ những người lợi dụng quyền lực nhà nước để kiếm lời) nổi lên. Chính sách đối ngoại Việt Nam thời kỳ này được Vuving gọi là “Đại chiến lược hai hướng” – chống chủ nghĩa đế quốc và đổi mới, được thể hiện qua các nghị quyết tại Hội nghị Trung ương 3 khóa VII của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Năm 2003, việc Mỹ xâm lược Iraq thể hiện rõ sức mạnh đơn phương của Mỹ. Trong nước, những người “trục lợi” trở nên phổ biến. Việt Nam chuyển sang mô hình “nhà nước trục lợi trá hình”, với chính sách đối ngoại được thể hiện qua Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa IX của Đảng Cộng sản Việt Nam với nguyên tắc “đối tác, đối tượng”.

Sau vụ việc giàn khoan Hải Dương 981 năm 2014, Việt Nam chuyển sang mô hình “nhà nước trục lợi trong quá trình chỉnh sửa”. Những người theo đường lối ôn hòa chiếm ưu thế, trong khi phe chống phương Tây sụp đổ. Chính sách đối ngoại Việt Nam bước sang giai đoạn mới.

Tác giả cũng nhận xét rằng các nhà hoạch định chính sách Việt Nam thường nhìn thế giới qua lăng kính quá khứ, cũng như dự báo một số thay đổi trong tình hình thế giới có thể tác động đến Việt Nam.

Xem toàn văn ở đây.

———-

Dự án Đại Sự Ký Biển Đông đang nỗ lực duy trì tri thức mở, độc lập và phi chính trị. Mỗi sản phẩm của Dự án đều được thực hiện với thái độ nghiêm túc, khoa học dù trong giới hạn thời gian cá nhân của các thành viên và cộng tác viên Dự án. Nếu độc giả thấy sản phẩm của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông hữu ích, hãy chung tay với Dự án để Dự án có thể duy trì hoạt động. Xem hướng dẫn tài trợ ở đây: https://dskbd.org/tai-tro-cho-du-an/. Báo cáo tài chính sẽ được tổng kết vào cuối năm. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn.