Chuỗi bài phân tích của RANE

Biên dịch: Hạo Nhiên | Hiệu đính: Hương Nguyễn | Dự án Đại Sự Ký Biển Đông

Tạp chí tình báo RANE đang xuất bản một chuỗi bài khám phá các xu hướng đang thay đổi trong thương mại toàn cầu, cũng như cách chúng ảnh hưởng đến – và bị ảnh hưởng bởi – trật tự thế giới đang biến động. Loạt bài sẽ thảo luận nhiều chủ đề, từ xu hướng tái định vị sản xuất gần thị trường Bắc Mỹ, tương lai của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh, đến việc sử dụng các quy định về bảo mật dữ liệu như một rào cản phi thuế quan, triển vọng phi đô la hóa trong thương mại toàn cầu, và tình trạng của các yết hầu hàng hải chính trên thế giới. Thông qua loạt bài này, RANE sẽ cung cấp phân tích chuyên sâu về những xu hướng quan trọng này, mang đến những góc nhìn sâu về những tác động địa chính trị và kinh tế của chúng. Dự án Đại Sự Ký Biển Đông sẽ chọn dịch và giới thiệu một số bài liên quan tới Việt Nam và khu vực, phù hợp với mối quan tâm của độc giả Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

PHẦN MỞ ĐẦU: GIỚI THIỆU

“Thành công của Bồ Đào Nha trong cuộc mở rộng về phía Đông là điều ngoạn mục, dù phải trả giá rất đắt – cả về sinh mạng con người trong chuyến hải trình dài vòng quanh Châu Phi, lẫn về tổn thất tàu thuyền. Tuy nhiên, nó đã kết thúc vai trò của thế giới Ả Rập như một thế lực lớn trong các vấn đề toàn cầu, cho đến khi dầu mỏ được phát hiện tại khu vực này vào thế kỷ XX.”

Peter J. Hugill, World Trade Since 1431: Geography, Technology, and Capitalism (1993)

Thương mại từ lâu đã đóng vai trò then chốt trong các diễn tiến địa chính trị toàn cầu, dù là phản ứng trước sự chuyển dịch quyền lực và công nghệ hay là động lực thúc đẩy những thay đổi đó. Trong chương “Vinh quang hải quyền (The Triumph of the Ship),” sử gia Hoa Kỳ Peter J. Hugill bàn về vai trò của hoạt động hàng hải và sức mạnh hải quân trong quá trình phát triển của các động lực thương mại toàn cầu. Nói về cuộc mở rộng hàng hải của Bồ Đào Nha trỗi dậy vào cuối thế kỷ XV và đầu thế kỷ XVI, ông đã tóm lược tác động địa chính trị rộng lớn hơn mà những thay đổi trong mô hình thương mại có thể mang lại. Bằng cách ứng dụng công nghệ mới cho phép khai thác tuyến đường thay thế, người Châu Âu đã có thể cắt giảm chi phí thông qua đường biển ít tốn kém hơn, đồng thời bỏ qua vai trò trung gian của các thế lực Trung Đông trong giao thương Âu-Á thời bấy giờ. Một khu vực từng là cầu nối quan trọng giữa các vùng lớn của thế giới đã bất thình lình bị bỏ qua, và mất đi cùng với nó là khả năng xuất hiện một cường quốc có tầm ảnh hưởng toàn cầu ở Tây Á. Khả năng chuyên chở và hiệu quả chi phí của tàu thuyền, so với các đoàn lạc đà, đã mở ra cơ hội giao thương mới không chỉ với hàng hoá xa xỉ mà còn với các mặt hàng số lượng lớn và giá rẻ hơn. Các cường quốc Châu Âu kế tiếp – và sau này là Hoa Kỳ – đã thống trị các tuyến đường này và kiểm soát các vùng biển, nhưng chính người Bồ Đào Nha mới là những người đã thay đổi cấu trúc thương mại và khởi đầu quá trình toàn cầu hóa.

Mặc dù hiện nay khó có thể thấy bất kỳ sự thu hẹp thực sự nào trong mức độ kết nối toàn cầu, ngày càng có nhiều tiếng nói – và cả hành động – nhằm rút lại một số ứng dụng hiện đại và tiến bộ của các chính sách và chuẩn mực thương mại toàn cầu. Trọng tâm vào thương mại tự do đang được thay thế bằng chủ nghĩa kinh tế dân tộc và các biện pháp thuế quan; các chiến lược tái định vị sản xuất như đưa sản xuất về nước (reshoring), chuyển sản xuất đến các nước lân cận (nearshoring) và chuyển sản xuất đến các quốc gia thân thiện (friendshoring) đã trở thành các nghị quyết chính trị và phản ứng của doanh nghiệp. Năng lực chống chịu của chuỗi cung ứng đang lấy lại vai trò quan trọng, và những kỳ vọng trong vài thập kỷ qua về một con đường chung hướng tới một cơ chế thương mại toàn cầu giờ đây không còn được xem là tất yếu hay thậm chí khả thi. Dù nhiều chuyển biến này đã được manh nha từ lâu – các quốc gia đã tìm cách đối phó với áp lực địa kinh tế từ Hoa Kỳ, và bản thân Hoa Kỳ đã bắt đầu rút khỏi Tổ chức Thương mại Thế giới ít nhất từ thời chính quyền Obama – thì hiện nay đang có một sự thừa nhận rõ ràng rằng sự gián đoạn trong các mô hình thương mại truyền thống đã trở thành điều bình thường chứ không còn là một hiện tượng nhất thời. 

Đọc bản PDF đầy đủ ở đây. Vui lòng xem hướng dẫn truy cập ở đây.

Nguyên tắc hoạt động của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

—————

Dự án Đại Sự Ký Biển Đông tồn tại dựa trên tài trợ của cộng đồng. Nếu quý độc giả muốn có một nguồn thông tin tri thức khách quan, đa chiều dựa trên chiều sâu chuyên môn và dữ liệu có hệ thống, Dự án Đại Sự Ký Biển Đông là một địa chỉ mà mọi người có thể tin tưởng. Hãy chung tay cùng với chúng tôi duy trì Dự án bằng cách tài trợ cho Dự án, và khuyến khích bạn bè, đồng nghiệp cùng tài trợ Dự án. Xem hướng dẫn tài trợ ở đây: https://dskbd.org/tai-tro-cho-du-an/. Báo cáo tài chính sẽ được tổng kết vào cuối năm. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn.