Tác giả: Shashank Joshi | Lược thuật: Hoàng Việt Hải

Cuộc chiến ở Ukraine cung cấp bài học trong việc hiểu vai trò của công nghệ và phát triển chiến thuật trong chiến tranh hiện đại khi cuộc chiến đang cho thấy công nghệ thay đổi chiến trường như thế nào. Nhưng các công nghệ vũ khí chính xác có khả năng cùng tồn tại với – chứ không phải thay thế – phương thức truyền thống sử dụng vũ khí truyền thống, quy mô về số lượng và cường độ tàn phá để áp đảo. Tiêu hao truyền thống vẫn có vai trò quan trọng, theo lập luận của Shashank Joshi trong một loạt báo cáo đặc biệt với tựa đề “Tương lai chiến tranh sau cuộc chiến Ukraine: Bài học từ chiến trường”. Báo cáo tập trung vào mối quan hệ giữa quy mô về mặt lượng và công nghệ, chiến tranh điện tử, hậu cần, chiến tranh trên biển và vai trò của phòng thủ dân sự.

Shashank Joshi là Biên tập viên Quốc phòng tại The Economist, với nhiều loạt bài chuyên về quân sự, hạt nhân, tình báo và các vấn đề an ninh khác. Trước đó, ông là Thành viên Chính sách Cấp cao tại Viện Tony Blair về Thay đổi Toàn cầu và Thành viên Nghiên cứu Cấp cao tại Viện Các Quân chủng Thống Nhất Hoàng gia ở London (RUSI). Hiện tại, ông đã chuyển sang vai trò Cố vấn của Viện.

Nội hàm khái niệm “mass” có nhiều định nghĩa khác nhau. Đó có thể là sự áp đảo về số lượng hay cường độ tập trung hỏa lực. Trong quá trình tóm tắt và chuyển ngữ sang tiếng Việt, với nỗ lực truyền tải đầy đủ ý nghĩa của các khái niệm trong bối cảnh thông điệp cụ thể của tác giả, chúng tôi sử dụng định nghĩa khái niệm “mass” của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ và của Carl von Clausewitz, cũng như chọn phương pháp dịch theo cách diễn giải nghĩa của các thuật ngữ thay vì cố gắng tìm từ khóa cụ thể trong tiếng Việt. Chúng tôi luôn chào đón và mong được lắng nghe những góp ý từ các nhà nghiên cứu quân sự Việt Nam trong việc xây dựng thuật ngữ nhất quán tương đương trong tiếng Việt mà đảm bảo đủ nghĩa.

Bên cạnh báo cáo chính của tác giả, chúng tôi cũng sẽ giới thiệu tập hợp các tài liệu tham khảo mà tác giả đã sử dụng cho báo cáo của mình. Tác giả cũng lưu ý rằng cuộc chiến vẫn đang diễn ra và đang tiếp tục có những phát triển mới. Những bài học từ những dữ liệu rời rạc có thể không còn đúng trong tương lai. Nhiều bài học không còn là mới mà là những ý tưởng đã được chắt lọc trong một thời gian. Ngoài ra, theo tác giả, bất kỳ cuộc chiến không-biển nào ở Châu Á sẽ khác nhau theo vô số cách.

Bài thứ nhất: Cuộc chiến ở Ukraine cho thấy công nghệ đang thay đổi chiến trường như thế nào

Cuộc chiến ở Ukraine đã làm nổi bật bản chất đang tiến hoá của chiến tranh và vai trò của công nghệ trên chiến trường. Trong quá khứ, khái niệm vũ khí chính xác và mạng lưới kết nối chúng được coi là một cách thức để phá vỡ và làm tê liệt kẻ thù, thể hiện qua thành công của Hoa Kỳ trong Chiến dịch Bão táp Sa mạc. Tuy nhiên, cuộc chiến ở Ukraine đã cho thấy rằng chiến tranh dựa trên tiêu hao truyền thống vẫn có thể chiếm ưu thế, thể hiện qua số lượng thương vong và sự tàn phá cao.

Pháo binh vẫn là một thành phần quan trọng của chiến tranh

Chiến tranh đã làm nổi bật tầm quan trọng của pháo binh, và các trận địa pháo là nhân tố chính trong cuộc xung đột. Bất chấp niềm tin rằng công nghệ và vũ khí chính xác (precision weapons) sẽ thay thế quy mô lực lượng (mass), cuộc phản công của Ukraine đã cho thấy số lượng vẫn có thể lấn át chất lượng.

Tuy nhiên, cuộc chiến cũng đã cho thấy tầm quan trọng của sự tích hợp mật thiết giữa việc sử dụng quy mô áp đảo (mass) với công nghệ (technology). Ukraine nhận được đạn pháo chính xác từ Hoa Kỳ, được trang bị công nghệ GPS, cho phép nhắm mục tiêu chính xác hơn và giảm gánh nặng hậu cần. Máy bay không người lái đóng vai trò trung tâm trong hỏa lực chính xác, cung cấp dữ liệu thời gian thực cho các đơn vị pháo binh để thực hiện các cuộc tấn công chính xác. Bản chất dùng một lần của máy bay không người lái đã dẫn đến tổn thất đáng kể cho Ukraine, nhưng chúng vẫn tiếp tục là một tài sản quan trọng.

Chiến tranh dựa trên dữ liệu và số hoá

Việc số hóa phần cứng (digitisation of hardware) cũng đã thay đổi bản chất của chiến tranh. Ukraine có thể truy cập vào nền tảng vệ tinh, có khả năng cung cấp thông tin tình báo và kết nối tới cả những người lính cấp thấp nhất, điều mà trước đây chỉ giới hạn ở các sĩ quan cấp cao. Điều này giúp nâng cao năng lực nhận thức tình thế chiến trường. Nhiều công cụ công nghệ khác nhau đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hợp lý hóa và giảm thời gian tác chiến. Chiến đấu dựa trên dữ liệu đã cho phép Ukraine đạt được tốc độ và độ chính xác mà NATO chưa đạt được. Tuy nhiên, chiến tranh dựa trên dữ liệu cũng dựa trên các phương pháp truyền thống, chẳng hạn như chặn các cuộc trò chuyện qua điện đàm và thu thập thông tin tình báo.

Chiến thuật trên chiến trường cũng đã phát triển với sự tích hợp của công nghệ. Chiến hào, công sự và ngụy trang được sử dụng để chống lại sự do thám và chạm mặt liên tục với kẻ thù. Phân tán và di chuyển nhanh là chìa khóa để sống sót, vì ở một nơi quá lâu có thể khiến quân đội phải đối mặt với máy bay không người lái của kẻ thù.

Tóm lại, cuộc chiến ở Ukraine làm nổi bật mối quan hệ phức tạp giữa công nghệ và quy mô lực lượng trong chiến tranh hiện đại. Trong khi vũ khí và công nghệ chính xác đã chứng minh tính hiệu quả và có thể chống lại một số lợi thế của quy mô lớn về số lượng và sức mạnh hoả lực, nó không thể thay thế hoàn toàn. Chiến tranh dựa trên tiêu hao truyền thống vẫn đóng một vai trò quan trọng. Vũ khí và công nghệ chính xác có thể tiết kiệm tài nguyên nhưng không thể loại bỏ nhu cầu về một lực lượng quân sự lớn và có năng lực. Việc tích hợp công nghệ và chiến thuật truyền thống, bởi vậy, rất quan trọng để thành công trên chiến trường. 

Xem toàn văn bài viết ở đây.

Nguyên tắc hoạt động của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

—————

Dự án Đại Sự Ký Biển Đông đang nỗ lực duy trì tri thức mở, độc lập, phi chính trị và phi lợi nhuận. Mỗi sản phẩm của Dự án đều được thực hiện với thái độ nghiêm túc, khoa học dù trong giới hạn thời gian cá nhân của các thành viên và cộng tác viên Dự án. Hãy chung tay với chúng tôi để Dự án có thể duy trì hoạt động. Xem hướng dẫn tài trợ ở đây: https://dskbd.org/tai-tro-cho-du-an/. Báo cáo tài chính sẽ được tổng kết vào cuối năm. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn.