Tác giả: Rahul Jaybhay | The Strategist ngày 24 tháng 7 năm 2024

Biên dịch: Nguyễn Phương Ngân | Dự án Đại Sự Ký Biển Đông

Mặc dù Ấn Độ cực kỳ khát khao thế giới đa cực nơi nước này trở thành một trong số các cực hoặc thậm chí là trung tâm quyền lực, thế nhưng thế giới này vẫn chưa đạt được đến độ “đa cực” đó. Trái lại, thế giới hiện nay có thể mô tả là bán đơn cực hoặc gần lưỡng cực khi quyền lực của Hoa Kỳ dần suy yếu và sự trỗi dậy của Trung Quốc đang lớn mạnh dần. 

Điều tốt nhất Ấn Độ có thể làm là chấp nhận cuộc đối đầu giữa hai cực này và xây dựng quan hệ sâu sắc hơn với Hoa Kỳ.

Tại một cuộc họp của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) trong tháng này, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar đã nhấn mạnh rằng thế giới đang tiến gần hơn tới “một hệ thống đa cực thực sự”. Nhưng đây là một giả thuyết phi thực tế. Các tổ chức được thành lập bởi các quốc gia phi phương Tây nhằm kiềm chế sức mạnh của Hoa Kỳ và khuyến khích đa cực, nhưng các tổ chức này lại đang suy yếu do mâu thuẫn giữa các quốc gia thành viên ngày càng gia tăng. Ví dụ như SCO và cơ chế hợp tác BRICS gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi và gần đây là một số quốc gia khác.

Các nhà hoạch định chính sách Ấn Độ cho rằng một thế giới đa cực sẽ mang lại nhiều lợi ích quốc gia cho họ hơn, thế nhưng họ đã nhầm.

Hoa Kỳ và Trung Quốc là hai cực sở hữu nguồn lực kinh tế và quân sự vững mạnh. Kinh tế Hoa Kỳ đạt 27 nghìn tỷ USD trong năm 2022, còn Trung Quốc đạt 18 nghìn tỷ USD. Đứng ở vị trí thứ 3 là Đức với 4,5 nghìn tỷ USD – một con số tương đối khiêm tốn khi so với hai nước đứng đầu. Còn kinh tế Ấn Độ đứng ở vị trí thứ 5 với 3,5 nghìn tỷ USD.

Năm 2022, tổng chi quân sự của Hoa Kỳ đạt 877 tỷ USD, của Trung Quốc đạt 292 tỷ USD. 38 quốc gia tiếp theo trong bảng xếp hạng có tổng chi quân sự khoảng 923 tỷ USD. Mặc dù ngân sách quốc phòng của Ấn Độ đứng thứ tư, ở mức 81,4 tỷ USD, chỉ thấp hơn Nga một chút (86,4 tỷ USD), nhưng không thể so sánh được với hai nước dẫn đầu.

Trong các lĩnh vực khác, không quốc gia nào có thể bì được với Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc. Cả hai đều mạnh về công nghệ và Washington có một mạng lưới liên minh rộng lớn.

Ấn Độ theo đuổi xu thế đa cực mạnh mẽ kể từ sau khi Liên Xô tan rã vào những năm 1990. Năm 1998, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nga lúc bấy giờ là Yevgeny Primakov đề xuất liên minh ba nước Nga – Ấn Độ – Trung Quốc (RIC) nhằm chống lại sự bá quyền của Hoa Kỳ. Mối quan hệ giữa các trung tâm quyền lực dần được phát triển mạnh mẽ và Ấn Độ vẫn luôn nằm trong liên minh này.

Vào năm 2006, sự bất mãn với chủ nghĩa đơn cực của Hoa Kỳ trong quản trị toàn cầu đã là nguồn động lực thúc đẩy sự hình thành của khối BRICS. Các nước thành viên BRICS tận dụng sự khác biệt của mình và xây dựng liên minh theo cơ chế cân bằng và mềm dẻo nhằm thúc đẩy sự phát triển của các quốc gia mới nổi (chủ yếu là chính họ) và ngăn chặn sự lộng hành của Hoa Kỳ. Năm 2017, Ấn Độ cũng đã trở thành thành viên chính thức của SCO, một nhóm an ninh khu vực phi phương Tây ở Trung Á.

Sự thành công của các thỏa thuận này phụ thuộc vào việc mâu thuẫn giữa các nước thành viên có cản trở quá trình hợp tác hay không. Nhưng giờ đây, chúng đang cản trở, đặc biệt là đối với Ấn Độ.

Khái niệm Trật tự An ninh mới ở Châu Á được Trung Quốc khởi xướng vào năm 2014 đã mâu thuẫn với mục tiêu của nhóm này là không chỉ điều chỉnh cán cân quyền lực khỏi Hoa Kỳ mà còn phân bố nó đồng đều hơn. Thế nhưng, Trung Quốc có ý định trở thành đối trọng ngang hàng với Hoa Kỳ và thâu tóm toàn bộ quyền lực ở khu vực Châu Á. Điều này gây tổn hại đến quyền tối cao tại khu vực Nam Á của Ấn Độ và giả định của Nga về việc chia sẻ vị thế cường quốc với Trung Quốc.

Ấn Độ đang đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng từ Trung Quốc dọc biên giới. Quan hệ hữu nghị lâu dài giữa Ấn Độ với Nga đang suy yếu do Nga ngày càng nghiêng về Trung Quốc. Bắc Kinh đã trở thành đối tác có giá trị hơn đối với Moscow trong việc đối phó với sự hậu thuẫn của phương Tây cho Ukraine. Việc Moscow đứng về phía Ấn Độ trong cuộc xung đột biên giới với Trung Quốc trong tương lai có lẽ sẽ không bao giờ xảy ra. Trên thực tế, khả năng Nga tích cực ủng hộ Trung Quốc có thể sẽ ngày càng gia tăng.

Sự rạn nứt cá nhân giữa Ấn Độ và các quốc gia khác đang đe doạ tới mối liên kết bền chặt trong các khối. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã không tham gia hội nghị thượng đỉnh SCO được tổ chức tại Kazakhstan năm nay. Thay vào đó, Jaishankar đã tham dự và có cuộc gặp bên lề với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị để thiết lập các cơ chế nhằm chấm dứt bế tắc biên giới. Tại hội nghị thượng đỉnh năm ngoái, khi Ấn Độ là nước chủ nhà, Modi đã cho thấy sự thiếu quan tâm đối với SCO bằng cách tổ chức cuộc họp trực tuyến thay vì trực tiếp.

Trước đó, Nga đã chủ trì các cuộc họp năm 2020 nhằm tạo không gian cho các Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ấn Độ và Trung Quốc có cơ hội hàn gắn và giải quyết tranh chấp biên giới. Thế nhưng những nỗ lực gần đây của Nga thông qua cơ chế SCO hay BRICS nhằm giảm bớt căng thẳng song phương đều thất bại. Các cuộc họp BRICS hay RIC năm 2019 đã làm hạ nhiệt căng thẳng trong cuộc đối đầu ở Himalaya năm 2017 giữa Ấn Độ và Trung Quốc, thế nhưng căng thẳng biên giới tái diễn kể từ đó cho thấy sự rạn nứt giữa hai quốc gia là không thể hàn gắn.

Quan điểm cho rằng các nước BRICS và Hoa Kỳ có những quan điểm hoàn toàn đối lập về quản trị toàn cầu đang dần không còn chính xác. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trên thực tế, sự khác biệt giữa hai bên chỉ nằm ở một số lĩnh vực nhất định như tài chính, chống khủng bố và năng lượng. Điều này mở ra khả năng hợp tác giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ, đặc biệt trong bối cảnh ảnh hưởng của Nga giảm sút và sự cạnh tranh với Trung Quốc ngày càng gay gắt.

Ấn Độ cần nhận thức rõ rằng cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang định hình trật tự thế giới mới. Để đạt được mục tiêu trở thành một cường quốc toàn cầu, Ấn Độ không thể tách rời khỏi ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Việc hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ trong các lĩnh vực quân sự và công nghệ sẽ giúp Ấn Độ tăng cường vị thế và đối trọng với sự trỗi dậy của Trung Quốc ở Châu Á.

Rahul Jaybhay là nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, New Delhi. Nguyễn Phương Ngân là ứng viên cộng tác với Dự án Đại Sự Ký Biển Đông. Có thể đọc bài viết gốc ở đây: https://www.aspistrategist.org.au/india-is-deluding-itself-theres-no-multipolar-world/

Nguyên tắc hoạt động của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

—————

Dự án Đại Sự Ký Biển Đông tồn tại dựa trên tài trợ của cộng đồng. Nếu quý độc giả muốn có một nguồn thông tin tri thức khách quan, đa chiều, hệ thống hoá và có chiều sâu chuyên môn, dựa trên dữ liệu (facts-based), Dự án Đại Sự Ký Biển Đông là một địa chỉ mà mọi người có thể tin tưởng. Hãy chung tay cùng với chúng tôi duy trì Dự án bằng cách tài trợ cho Dự án, và khuyến khích bạn bè, đồng nghiệp cùng tài trợ Dự án. Xem hướng dẫn tài trợ ở đây: https://dskbd.org/tai-tro-cho-du-an/. Báo cáo tài chính sẽ được tổng kết vào cuối năm. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn.