Tác giả: Paul Poast | World Politics Review ngày 19 tháng 7 năm 2024

Biên dịch: Lê Bá Nhật Thắng | Dự án Đại Sự Ký Biển Đông

Đã có nhiều giấy mực viết về việc Trung Quốc vươn lên vị thế cường quốc. Và đã có rất nhiều các cuộc tranh luận về việc thế giới đang trở nên đa cực trong bối cảnh hành vi hận thù của Nga xảy ra đồng thời với sự suy giảm quyền lực tương đối của Hoa Kỳ.

Nhưng một quốc gia quan trọng đang bị loại khỏi cuộc thảo luận: Ấn Độ. Từ năm 2013, tạp chí The Economist đã cân nhắc liệu Ấn Độ có thể trở thành một cường quốc hay không. Chủ đề này đã quay trở lại gần đây. Đầu tháng này, Martin Wolf của tờ Financial Times cho rằng Ấn Độ cuối cùng đã sẵn sàng trở thành một siêu cường, thậm chí còn ấn định thời gian chính xác – 2047 – khoảng thời gian nước này sẽ đạt được vị thế đó. Tương tự, hồi tháng 4, Kaush Arha và Samir Saran đã kêu gọi Hoa Kỳ ủng hộ Ấn Độ trong “Quan hệ đối tác các cường quốc”.

Ấn Độ có thể vươn lên hàng cường quốc hay không? Trả lời câu hỏi đó đòi hỏi phải giải mã các yếu tố khiến các cường quốc trở nên vĩ đại.

Điểm khởi đầu quan trọng là kinh tế. Thực tế, những tuyên bố về việc Ấn Độ vươn lên hàng ngũ các cường quốc phần lớn dựa trên các xu hướng vật chất đơn giản: Nền kinh tế của nước này đang trên đà tiếp tục tăng trưởng với tốc độ nhanh chóng, có thể chuyển từ vị trí nền kinh tế lớn thứ năm thế giới lên vị trí thứ ba chỉ trong vài năm tới. Tuy nhiên, Ấn Độ khó có thể tăng trưởng nhanh đến mức để trở thành một quốc gia có thu nhập cao vào năm 2047, năm mà Thủ tướng Narendra Modi kỳ vọng đất nước sẽ hoàn toàn “phát triển”. Thay vào đó, Ấn Độ có thể vẫn là một quốc gia tương đối nghèo về mức thu nhập bình quân đầu người của công dân. Nhưng khi nói đến vị thế cường quốc, điều quan trọng là số lượng, được đo bằng quy mô kinh tế tổng quát, không nhất thiết là chất lượng, được thể hiện qua sự giàu có bình quân đầu người.

Một xu hướng vật chất quan trọng khác là dân số. Ấn Độ gần đây đã trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới và dân số dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng, với dự đoán sẽ đạt gần 1,7 tỷ người vào cuối thế kỷ này. Điều này trái ngược với dân số Trung Quốc vốn đã bắt đầu giảm. Sự kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế và gia tăng dân số thực sự sẽ đặt Ấn Độ vào một vị thế vững chắc để trở thành một “tay chơi” lớn trên toàn cầu. Suy cho cùng, trong chính trị quốc tế, dân số là một yếu tố quan trọng.

Những chỉ số kinh tế như vậy chắc chắn rất quan trọng đối với việc liệu một quốc gia có thể được coi là một cường quốc hay không, và Ấn Độ cũng không ngoại lệ. Nhưng còn có những yếu tố quyết định khác, và chính ở đây có thể thấy Ấn Độ đang thiếu sót.

Truyền thống và thực tiễn cho thấy quyền lực toàn cầu luôn gắn liền với sức mạnh quân sự. Học giả có tầm ảnh hưởng trong quan hệ quốc tế, Hans Morgenthau, đã định nghĩa các cường quốc là những quốc gia có khả năng ảnh hưởng đến các vấn đề quốc tế. Bạn không thể có tầm ảnh hưởng trong các vấn đề toàn cầu mà không có một quân đội hùng mạnh và đủ lớn, cũng như sự sẵn sàng sử dụng sức mạnh quân sự đó ở nước ngoài. Tầm ảnh hưởng của quân đội bạn không cần phải là toàn cầu, nhưng cần phải có tầm ảnh hưởng trong khu vực.

Vị thế của Ấn Độ về tầm ảnh hưởng quân sự vẫn còn nhiều sự không chắc chắn. Biên tập viên quốc phòng của Al Jazeera, Alex Gatopoulos, đã thẳng thắn phát biểu về vấn đề này vào năm 2021: “Với lực lượng không quân yếu kém, một quân đội vẫn bị bó buộc với các ý tưởng chiến lược từ thế kỷ trước và một hải quân trông tốt trên lý thuyết nhưng đang bị hải quân Trung Quốc vượt trội hoàn toàn, Ấn Độ cuối cùng đã nhận ra những điểm yếu của chính mình.” Mặc dù New Delhi nhận thức được sự cần thiết của hiện đại hóa quân sự, nhưng không có nhiều thay đổi kể từ đó.

Liên quan đến vấn đề này, Suhant Singh của Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở Ấn Độ đã lập luận năm ngoái rằng Ấn Độ phải đối mặt với một loạt các chia rẽ nội bộ có thể kìm hãm tham vọng toàn cầu của mình. Trong khi lẽ ra Ấn Độ nên là một lãnh đạo toàn cầu, ông viết, “để đủ ổn định để thể hiện quyền lực đáng kể, Ấn Độ cần duy trì hòa bình và hòa hợp giữa các dân tộc đa dạng của mình—điều mà chỉ có thể đạt được bằng cách trở thành một nền dân chủ bao dung, đa nguyên, thế tục và tự do”. Thật không may, Ấn Độ đã bị xáo trộn bởi xung đột và bạo lực giữa các nhóm sắc tộc và tôn giáo khác nhau, thường được lãnh đạo bởi Đảng Bharatiya Janata theo chủ nghĩa dân tộc Hindu của Thủ tướng Modi.

Phải thừa nhận rằng, Ấn Độ có một khía cạnh quan trọng trong sức mạnh quân sự: sở hữu bom nguyên tử. Về mặt lịch sử, việc trở thành một quốc gia có vũ khí hạt nhân không nhất thiết phải là một cường quốc, nhưng điều đó đã thay đổi kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc. Trong thời đại hạt nhân, có vũ khí hạt nhân là điều kiện cần để có được vị thế cường quốc. Các quốc gia như Đức, Brazil và Nhật Bản có thể nắm giữ sức mạnh kinh tế và thậm chí có tiềm năng về sức mạnh quân sự thông thường to lớn. Nhưng không giống như Ấn Độ, tất cả họ đều kiêng hoặc từ bỏ việc phát triển vũ khí hạt nhân, ngăn cản họ tham vọng gia nhập hàng ngũ các cường quốc.

Ngoài khía cạnh quân sự của việc trở thành một cường quốc, một quốc gia phải nắm giữ phẩm chất vô hình mà các học giả quan hệ quốc tế gọi là “địa vị”. Như tôi đã viết trước đây, “việc được chào đón vào câu lạc bộ các cường quốc cũng liên quan nhiều đến nhận thức cũng như thực tế”.

Làm thế nào đạt được điều này không phải lúc nào cũng rõ ràng. Điều này một phần là do sức hấp dẫn của quyền lực mềm trong văn hóa một quốc gia, điều mà Ấn Độ sở hữu nhờ sức hấp dẫn toàn cầu của các bộ phim Bollywood. Tuy nhiên, địa vị không chỉ là việc mọi người nghĩ tốt về nền văn hóa đại chúng của bạn. Nếu đúng như vậy thì Hàn Quốc sẽ được coi là một cường quốc nhờ sự nổi bật và phổ biến của K-pop.

Thay vào đó, địa vị là thứ mà các quốc gia khác, đặc biệt là các cường quốc khác, ban tặng cho một quốc gia. Đến đây, mọi thứ trở nên phức tạp hơn đối với Ấn Độ.

Một mặt, vai trò quan trọng của Ấn Độ trong các diễn đàn như BRICS, Bộ Tứ và G-20, cùng nhiều diễn đàn khác, thể hiện tham vọng ngoại giao của New Delhi, đảm bảo danh tiếng của nước này như một nhân tố chủ chốt trên trường quốc tế.

Mặt khác, Ấn Độ thường xuyên đi theo con đường riêng của mình, dường như không quan tâm đến việc bị lôi kéo vào các cuộc tranh chấp gây tổn hại đến các cường quốc khác. Đây là lý do tại sao định hướng chính sách đối ngoại của Ấn Độ có thể là hình ảnh thu nhỏ đương đại của chính sách thực dụng, ở chỗ nước này không tránh tham gia vào các vấn đề quốc tế nhưng cũng không chọn phe trong các cuộc xung đột. Điều này phù hợp với chính sách lâu dài của Ấn Độ là không liên kết, giống như trong phần lớn thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Có một yếu tố có thể đẩy nhanh sự vươn lên của Ấn Độ lên hàng cường quốc: chiến thắng trong một cuộc chiến lớn. Cho dù đó là sự thất bại của Nga trước Nhật Bản trong Chiến tranh Nga-Nhật năm 1904 hay chiến thắng của Hoa Kỳ trước Tây Ban Nha trong Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ năm 1898, một dấu hiệu chung cho thấy một quốc gia có được các nước khác coi là một cường quốc hay không là liệu quốc gia đó có đánh bại một cường quốc khác trong chiến tranh hay không. 

Điều này không phải là không thể xảy ra. Trong trường hợp này, đối thủ tiềm năng nhất đối với Ấn Độ là quốc gia mà nước này cũng thường liên kết: Trung Quốc. Hai quốc gia đã từng xung đột trước đây, đáng chú ý nhất là vào năm 1962. Và họ vẫn chưa giải quyết triệt để căng thẳng song phương kể từ cuộc giao tranh vào năm 2020 dọc biên giới Himalaya. Do đó, vẫn tồn tại khả năng xảy ra một cuộc xung đột hạn chế giữa hai cường quốc hạt nhân và thậm chí là một cuộc chiến tranh toàn diện. Hiện tại, hai nước láng giềng vẫn tiếp tục hợp tác trong những sự kiện của BRICS và các diễn đàn đa phương khác, và mặc dù không nhượng bộ trong tranh chấp biên giới nhưng cả hai đều tìm cách tránh bất kỳ sự leo thang nào thêm.

Ấn Độ đã là một nhân tố chủ chốt trên trường quốc tế. Nền kinh tế của nước này đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động của nền kinh tế toàn cầu, nếu không muốn nói là trung tâm như Trung Quốc và Hoa Kỳ. Vị trí địa lý khiến nước này trở thành trụ cột của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, có thể là khu vực cốt lõi của thế kỷ 21 và hơn thế nữa. Nhưng đây chưa phải là một cường quốc chứ đừng nói đến một siêu cường. Hiện tại, Ấn Độ vẫn là một gã khổng lồ đang ngủ say và không có gì đảm bảo rằng nó sẽ thức dậy.

Paul Poast là phó giáo sư tại Khoa Khoa học Chính trị thuộc Đại học Chicago và là thành viên không thường trú tại Hội đồng Chicago về Các vấn đề Toàn cầu. Lê Bá Nhật Thắng là cộng tác viên Dự án Đại Sự Ký Biển Đông. Có thể đọc bài viết gốc ở đây: https://www.worldpoliticsreview.com/india-global-power/

Nguyên tắc hoạt động của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

—————

Dự án Đại Sự Ký Biển Đông tồn tại dựa trên tài trợ của cộng đồng. Nếu quý độc giả muốn có một nguồn thông tin tri thức khách quan, đa chiều, hệ thống hoá và có chiều sâu chuyên môn, dựa trên dữ liệu (facts-based), Dự án Đại Sự Ký Biển Đông là một địa chỉ mà mọi người có thể tin tưởng. Hãy chung tay cùng với chúng tôi duy trì Dự án bằng cách tài trợ cho Dự án, và khuyến khích bạn bè, đồng nghiệp cùng tài trợ Dự án. Xem hướng dẫn tài trợ ở đây: https://dskbd.org/tai-tro-cho-du-an/. Báo cáo tài chính sẽ được tổng kết vào cuối năm. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn.